Lăng kính CĐV và 'tiêu chuẩn kép': Khi tình yêu bóng đá vượ…

Thế giới bóng đá không chỉ có những bàn thắng đẹp hay những chiến thuật cao siêu Nó còn là một thế giới khổng lồ của cảm xúc, nơi lòng trung thành, tham vọng, sự phản bội và tình yêu được đẩy lên đến cực hạn. Mỗi kỳ chuyển nhượng mở ra, người hâm mộ lại bị cuốn vào một vòng xoáy cảm xúc: hả hê khi đội nhà giành được một ngôi sao từ tay đối thủ, và đau đớn khi nhìn biểu tượng của đội mình dứt áo ra đi.

Giữa tâm bão đó, có một hiện tượng tâm lý luôn tồn tại, một sự thật ngầm mà ai cũng biết nhưng ít khi thừa nhận: sự đạo đức giả hay tiêu chuẩn kép của người hâm mộ. Chúng ta ăn mừng một hành động ở cầu thủ này, nhưng lại lên án gay gắt chính hành động đó ở một cầu thủ khác. Tại sao lại tồn tại sự mâu thuẫn lớn đến vậy trong tư duy của những người yêu bóng đá chân chính?

Câu chuyện trớ trêu ở Newcastle

Để hiểu rõ nhất tiêu chuẩn kép của người hâm mộ bóng đá, chúng ta chỉ cần nhìn vào câu chuyện đang diễn ra ở câu lạc bộ Newcastle. Tình huống của họ lúc này thật trớ trêu, giống như một cuộc trao đổi tay đôi đầy mâu thuẫn.

Ở một phía, tiền đạo của Brentford, Yoane Wissa đang tìm mọi cách từ chối tập luyện, đến công khai ý định ra đi, tất cả chỉ để được đến với miền đất hứa Newcastle. Trên các diễn đàn, fan Chích Chòe tung hô anh. Họ gọi đó là "tham vọng", là "khát khao được khoác áo một CLB lớn", là một hành động dũng cảm để vươn tới đỉnh cao. Hashtag #FreeWissa, dù phần lớn là do fan đội khác tạo ra, cũng được họ hưởng ứng một cách thầm lặng.

Ở phía còn lại, Alexander Isak, ngôi sao sáng nhất của chính Newcastle, cũng đang làm điều tương tự. Anh không tham gia chuyến du đấu cùng đội, tập luyện riêng ở Tây Ban Nha, tất cả chỉ để gây sức ép cho một cuộc chuyển nhượng sang Liverpool. Lập tức, thái độ của các CĐV thay đổi 180 độ. Hành động của Isak bị gọi là "vô ơn", "thiếu chuyên nghiệp", "coi thường người hâm mộ", "một kẻ hám tiền phản bội lại niềm tin của CLB".

Cùng một phương pháp, cùng một mục đích là được ra đi, nhưng một người là anh hùng, người kia là kẻ phản bội. Tại sao? Bởi vì tất cả được nhìn qua "lăng kính Newcastle". Wissa muốn đến, anh ta tốt. Isak muốn đi, anh ta xấu. Sự phi lý này chính là điểm khởi đầu để chúng ta mổ xẻ về tâm lý phức tạp của người hâm mộ.

Ai cũng là người trong cuộc

Sự thiên vị này không phải chỉ của riêng Newcastle. Nó là"căn bệnh" kinh niên, lây lan trong mọi cộng đồng CĐV trên toàn thế giới.

Liverpool và nỗi đau mang tên "cây nhà lá vườn"

Các CĐV The Kop đang hân hoan trước viễn cảnh Isak cập bến Anfield, xem đó là sự bổ sung chất lượng và cần thiết. Nhưng cũng chính họ đã từng trút giận lên Trent Alexander-Arnold, một công thần, một biểu tượng "cây nhà lá vườn", khi anh trì hoãn gia hạn hợp đồng để có thể tự do gia nhập Real Madrid. Khi đó, hành động của Trent bị xem là một sự thiếu tôn trọng với nơi đã đào tạo ra cầu thủ người Anh.

Arsenal và "báu vật" không thể đụng đến

Hãy thử tưởng tượng viễn cảnh Bukayo Saka, linh hồn của đội bóng, sản phẩm ưu tú của học viện Hale End, đình công đòi ra đi. Đó sẽ không chỉ là một vụ chuyển nhượng, mà là một cái tát vào chính bản sắc của CLB. Sự phẫn nộ sẽ là không thể đo đếm.

Nhưng khi đội nhà ký hợp đồng với Viktor Gyokeres từ Sporting CP, người cũng đã có những động thái gây sức ép tương tự, thì đó lại được xem là "một thương vụ thông minh", một nước cờ cao tay của ban lãnh đạo. Saka là "chúng ta", còn Gyokeres là "bọn họ". Ranh giới đó cực kỳ rõ ràng.

Giải phẫu một tình yêu mù quáng: Khoa học đằng sau sự thiên vị

Tại sao bộ não của chúng ta, vốn có khả năng tư duy logic, lại sẵn sàng gạt bỏ mọi lý lẽ khi nói về bóng đá?

1. Bóng đá - Lối thoát khỏi logic của đời thực

Cuộc sống hàng ngày đòi hỏi chúng ta phải công bằng, hợp lý và tuân theo các quy tắc. Nhưng bóng đá cho phép chúng ta một lối thoát. Sân vận động hay màn hình TV là một thế giới song song, nơi cảm xúc được phép ngự trị.

Logic và sự công bằng nhường chỗ cho lòng trung thành mù quáng. Khi trọng tài thổi phạt đền đội nhà, bản năng của chúng ta không phải là tìm kiếm sự thật, mà là bảo vệ tình yêu của mình bằng mọi giá. Việc la ó, phản đối là một phần của trò chơi, một sự khẳng định "chúng ta đã bị đối xử bất công".

2. Cặp kính màu: Luôn có "phe ta" và "phe địch"

Con người luôn có nhu cầu cơ bản là được thuộc về một cộng đồng. Việc ủng hộ một CLB bóng đá đáp ứng hoàn hảo nhu cầu đó. Nó cho chúng ta một bản sắc, một màu cờ sắc áo, một tập thể để cùng vui, cùng buồn. Khi đã thuộc về cộng đồng đó, chúng ta tự động hình thành tâm lý "chúng ta đối đầu với phần còn lại của thế giới".

Mọi thông tin đều được xử lý qua "lăng kính màu" của cộng đồng đó. Những gì có lợi cho "chúng ta" thì được tung hô. Những gì gây hại cho "chúng ta" thì bị lên án. Cầu thủ của "bọn họ" là những kẻ ăn vạ, còn cầu thủ của "chúng ta" chỉ là những người "thông minh, tinh quái". Đây không phải là lỗi nhận thức, mà là cơ chế tâm lý tự nhiên để củng cố sự gắn kết và bản sắc của một tập thể.

3. Sự đạo đức giả - Cơ chế phòng vệ tâm lý?

Tiêu chuẩn kép còn có thể được xem là một cơ chế phòng vệ. Khi một ngôi sao của đội đòi ra đi, nó gây ra sự tổn thương cực kỳ lớn cho người hâm mộ. Để đối phó với nỗi đau đó, cách dễ nhất là biến anh ta thành kẻ hám tiền, kẻ phản bội.

Điều này giúp CĐV hợp lý hóa sự ra đi và bảo vệ lòng tự tôn của CLB. Ngược lại, khi muốn có cầu thủ của đội khác, chúng ta sẽ ca ngợi hành động của anh ta, xem đó là khát khao chính đáng. Nó giúp chúng ta giảm bớt cảm giác tội lỗi khi đang làm suy yếu một đối thủ.

Hãy trân trọng sự phi lý ấy

Vậy, có phải người hâm mộ bóng đá là những kẻ đạo đức giả? Câu trả lời là không.

Sự mâu thuẫn, thiên vị, và tiêu chuẩn kép không phải là khuyết điểm trong nhân cách của họ. Ngược lại, nó chính là bằng chứng mãnh liệt nhất cho tình yêu và lòng trung thành tuyệt đối mà họ dành cho đội bóng. Nó là biểu hiện của cảm xúc sâu sắc đến mức lý trí cũng phải lùi lại phía sau.

Trong một thế giới ngày càng đòi hỏi sự khách quan, logic, thì thế giới bóng đá vẫn giữ được một góc riêng đầy cảm tính, đầy phe phái, và đầy sự phi lý một cách tuyệt đẹp. Chừng nào sự thiên vị đó còn nằm trong giới hạn của những cuộc tranh luận, những câu bông đùa, và không biến thành sự thù ghét hay bạo lực ngoài đời thực, thì nó vẫn là một phần không thể thiếu, một thứ gia vị làm nên sự hấp dẫn vô tận của môn thể thao vua.

Hãy cứ tiếp tục yêu đội bóng của mình một cách mù quáng, bởi chính sự phi lý đó mới làm nên con người của một CĐV chân chính.

Theo "The Athletic"